Helpt het om je schuldgevoel af te kopen?

Ik ben dol op reizen. Het liefst zo vaak en zo ver mogelijk. En dan is het vliegtuig toch de makkelijkste optie om er te komen. Omdat er (nog steeds) geen belasting op kerosine zit, is het relatief goedkoop om te vliegen. Maar, dan is er toch dat stemmetje ‘vliegen is slecht voor het milieu’ en ‘als je aan een duurzamere wereld wilt werken, is vliegen wel het eerste waar je mee moet stoppen’. Wij westerlingen leven al jaren lang ruim boven onze stand als het om uitstoot van broeikasgassen gaat. Vliegmaatschappijen bieden massaal opties aan om je schuldgevoel af te kopen. Maar, helpt dat? Heeft dat wel nut of maken ze heel slim misbruik van ons schuldgevoel door ons (nog) meer te laten betalen?

Toch maar eens nader onderzoeken… Een vliegtuig vliegt op kerosine. Er bestaan meerdere apps die inzichtelijk maken wat die kerosine betekent in broeikasgassen en hoeveel CO2 je met een bepaalde vliegreis uitstoot. De apps van  carbonfootprint.com, myclimatecare.org en ICAO berekenen op basis van jouw vlucht je individuele schade voor het milieu met deze reis. Hoewel de resultaten behoorlijk van elkaar verschillen – er worden verschillende rekenmethodes gebruikt en de een telt ook het taxiën mee terwijl de ander puur en alleen naar de vlucht zelf kijkt – zijn ze allemaal zeer confronterend! Een retourtje Amsterdam – Barcelona zorgt volgens carbonfootprint.com al voor 180 kilo CO2 uitstoot. De websites bieden direct mogelijkheden om te investeren in projecten om deze uitstoot (emotioneel) te compenseren. Veel vliegtuigmaatschappijen bieden dit ook aan. Maar, dan blijf je toch met de vraag zitten ‘is dit een marketingtruc om hun passagiers een beter gevoel te geven of heeft dit echt nut?

Het is natuurlijk een grijs gebied. Je wilt vliegen zonder schuldgevoel, je bent je ervan bewust dat het slecht is voor het milieu en je wilt van dat nare gevoel af. Desnoods wil je het afkopen. Vliegmaatschappijen bieden je hier mogelijkheden voor. KLM werkt bijvoorbeeld met de Gold Standard certificaten, maar je hebt ook de Fairtrade Climate Standard en Verified Carbon Standard. De meeste keurmerken werken op dezelfde manier, jouw reis wordt CO2-neutraal gemaakt door je te laten investeren in ‘groene’ projecten. De keurmerken zien er op toe dat de luchtmaatschappijen hier zorgvuldig en eerlijk mee omgaan.

Maar feit blijft, je bent op het moment dat je vliegt als individu verantwoordelijk voor een buiten proportionele hoeveelheid CO2-uitstoot. Je schuldgevoel afkopen helpt – het zijn mooie milieuprojecten waar je in investeert – maar het doet natuurlijk niet af aan de uitstoot zelf.

Oké, vliegen met de bestaande vliegtuigen is dus echt heel slecht voor het milieu. Maar wat zijn de alternatieven? Dan maar niet zo ver op vakantie? Geen familiebezoek in het buitenland? De ontwikkelingen in elektrische vliegtuigen gaan snel, maar we zijn er nog lang niet. Deze varianten zijn een stuk beter voor het milieu, maar zijn ook nog heel langzaam (daar gaat het grootste voordeel van vliegen) en niet geschikt voor grote groepen mensen dus erg duur. Maar, op veel bestemmingen kan je ook prima met de auto, boot of trein komen. En hoewel dat vaak duurder is dan vliegen (vliegtuigmaatschappijen hebben – met succes – actie gevoerd om geen belasting te hoeven betalen over kerosine, dit in tegenstelling tot andere brandstoffen), is het een stuk beter voor onze planeet. Tijdens een van mijn (verre) reizen vroeg een Australiër mij waarom al die Europeanen hun land toch kwamen bezoeken. Natuurlijk was hij trots op zijn land, maar het is voor ons heel ver vliegen en vaak kennen we ons eigen omgeving niet eens goed, vond hij. “Als je in Europa een paar uur in een trein zit, ben je in een volgende wereldstad vol geschiedenis, mooie natuur en prachtige architectuur. Hier reizen jullie dagen in een bus of met een campertje tot je bij een steen bent!” Ik moest er om lachen, want waar had hij het over ‘niets zo mooi en zo leuk als Australië’, maar hij had natuurlijk een punt. Waarom moeten we altijd maar verder, terwijl er in ‘ons’ Europa ook zoveel te ontdekken is.